पाकिस्तानला भारताचा जोरदार झटका; सिंधू पाणी वाटप करारावर तात्पुरती स्थगिती

Pahalgam Terror Attack : पाकिस्तानला भारताचा जोरदार झटका; सिंधू पाणी वाटप करारावर तात्पुरती स्थगिती

जम्मू काश्मीरमधील पहलगाममध्ये झालेल्या भीषण दहशतवादी हल्ल्यानंतर भारताने पाकिस्तानविरोधात कठोर पावले उचलण्यास सुरुवात केली आहे. भारत सरकारने पाकिस्तानच्या नागरिकांना पुढील 48 तासांत भारत सोडण्याचे आदेश दिले असून, अटारी-वाघा सीमेवर 1 मे पर्यंत बंदी लागू करण्यात आली आहे. त्याचबरोबर भारताने सिंधू जलवाटप कराराला (Indus Water Treaty) तात्पुरती स्थगिती देण्याचा निर्णय घेतला आहे, जो पाकिस्तानसाठी मोठा धक्का ठरू शकतो.

पहलगाम हल्ल्यानंतर कठोर निर्णय

पहलगाममध्ये झालेल्या हल्ल्यात 26 निष्पाप पर्यटकांचा बळी गेला. या हल्ल्यामागे पाकिस्तानातील अतिरेकी गटांचा हात असल्याचे समोर आले आहे. परिणामी, भारताने आता सिंधू पाणी वाटप करारालाच स्थगिती दिली आहे, ज्याचा थेट परिणाम पाकिस्तानच्या 80% पाणीस्रोतांवर होऊ शकतो.

1960 पासूनचा करार आता थांबवला

1960 मध्ये भारत आणि पाकिस्तान यांच्यात जागतिक बँकेच्या मध्यस्थीने सिंधू नदीच्या पाण्याच्या वाटपाचा करार झाला होता. याआधी तिन्ही युद्धांतही हा करार अबाधित ठेवण्यात आला होता. मात्र, सध्याच्या हल्ल्यानंतर भारताने पहिल्यांदाच हा करार थांबवण्याचा निर्णय घेतला आहे.

सिंधू नदी प्रणाली आणि पाकिस्तानचे अवलंबित्व

सिंधू खोऱ्यात पाकिस्तानचा बहुतांश भाग वसलेला आहे. सिंधू नदीवर आधारित शेती, उद्योग आणि जलविद्युत प्रकल्प यामुळेच पाकिस्तानची अर्थव्यवस्था चालते. मात्र, या करारामुळे भारताला अनेक मर्यादा होत्या – उदा. वरच्या भागात धरणे न बांधणे, सिंचनासाठी पाणी न वापरणे इत्यादी. त्यामुळे पाकिस्तानसाठी हा करार अधिक फायदेशीर होता.

सिंधू करार रद्द केल्याने पाकिस्तानवर होणारे परिणाम

• शेती क्षेत्रात अडचणी – पाण्याचा प्रवाह थांबवला गेल्यास अन्नधान्य उत्पादन घटू शकते.

• वीजनिर्मितीवर परिणाम – जलविद्युत प्रकल्प बंद पडण्याची शक्यता.

• पिण्याच्या पाण्याची टंचाई – सिंध व पंजाब प्रांतांत मोठा परिणाम होऊ शकतो.

• राजकीय अस्थिरता – जनतेचा सरकारविरोधात असंतोष वाढू शकतो.

• आंतरराष्ट्रीय स्तरावर संघर्ष – पाकिस्तान या मुद्यावर आंतरराष्ट्रीय न्यायालयात किंवा जागतिक बँकेत दाद मागू शकतो.

सिंधू जलवाटप करार म्हणजे काय?

सिंधू नदी तिबेटमध्ये उगम पावते आणि भारत-पाकिस्तानमधून वाहते. स्वातंत्र्यानंतरच्या सुरुवातीच्या काळात भारताने एकदा पाणी अडवण्याचा प्रयत्न केला होता, ज्यामुळे पाकिस्तानने संयुक्त राष्ट्रांकडे धाव घेतली. त्यानंतर 1960 मध्ये दोन देशांमध्ये करार झाला. यामध्ये पूर्वेकडील तीन नद्या – रावी, बियास आणि सतलज – भारताला देण्यात आल्या, तर पश्चिमेकडील – सिंधू, झेलम आणि चिनाब – पाकिस्तानला देण्यात आल्या.